نخستین نشست تخصصی نهمین دورهی «۱۰ روز با عکاسان ایران» یکشنبه ۳۱ اردیبهشت با عنوان «عکاسی و هوش مصنوعی، آیندهای که هنوز تصورش نکردهاید! » در سالن شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این برنامه داوود ارسونی، محمد اسلامی و محمد مهرآرا (مدیر نشست) حضور داشتند.
در ابتدای نشست محمد مهرآرا با اشاره به اینکه در تاریخ عکاسی افرادی بودند که بدون آنکه دوربین به دست بگیرند عکس تولید کردند، دربارهی جایگاه هوش مصنوعی در عکاسی و امکان تولید و نمایش این نوع عکسها سؤال کرد و داوود ارسونی در پاسخ گفت: من از حدود پنج سال پیش پیگیر هوش مصنوعی هستم و چیزهایی در الگوریتم آن دیدم که خیلی متفاوت با آن چیزی است که ما دربارهی هنر میدانیم. این ابزار همهی این اصول را به شکل بسیار ساده و ابتدایی بلد است و با توجه به الگوهایی که برایش تعریف شده، مقلد بسیار خوبی است. اما در همین نمایشگاه «۱۰ روز با عکاسان ایران» وقتی عکسها را نگاه کردم متوجه شدم تنها حدود ۲۵ عدد از این عکسها را هوش مصنوعی میتواند بهراحتی بسازد اما با توانایی کنونی اصلاً نمیتواند بقیه را بسازد.
ارسونی ادامه داد: هوش مصنوعی بر اساس دستورالعملی که به آن داده شده است کاری را انجام میدهد و نتیجهی نهایی بسته به این است که این مهندسی فرامین را چقدر میتواند با دادههایی که از قبل دارد انجام دهد. این ابزار چیزی است که برای عکاسان و کسی که کاملاً با ابزارها و اصول عکاسی آشنا است تعریف شده، نه برای شخصی که هیچ شناختی از عکاسی و ابزار و ویژگیهای آن ندارد. البته حتی اگر یک آدم معمولی هم اطلاعاتی به این ابزار بدهد یک خروجی دریافت خواهد کرد اما قطعاً آن خروجی چیز خاصی نخواهد بود.
پس از آن محمد اسلامی گفت: امروزه هوش مصنوعی بهمثابهی سواد مطرح میشود. در جوامع قدیم عدهی کمی که سواد داشتند میتوانستند مناصب اجتماعی به دست آورند و برای بقیه مردم تصمیم میگرفتند اما هوش مصنوعی میخواهد همه را سواددار کند و امروزه آدمها با استفاده از هوش مصنوعی فارغ از امکانات و جبر جغرافیایی این فرصت را پیدا کردند که باسواد شوند.
اسلامی افزود: هوش مصنوعی فعلاً دو کار میتواند انجام دهد، اینکه تخمین بزند و اینکه تشخیص بدهد. مثلاً تعداد زیادی عکس از موضوعات مختلف به آن میدهیم و همه را برچسبزده و به او معرفی میکنیم. کامپیوتر آنها را تبدیل به عدد میکند و اگر از او سؤال کنیم درباره آنها جواب میدهد.
در ادامه نشست ارسونی درباره اینکه همراه شدن با تکنولوژی چقدر میتواند برای عکاسان مفید باشد گفت: تکنولوژی از مدتها پیش وارد عکاسی شده و عکاسها از برنامههایی مانند فتوشاپ و لایت روم استفاده کردهاند. اما متأسفانه بسیاری از عکاسان ما سادهترین نکات دربارهی این برنامهها را نمیدانند و از نظر من حتی اگر عکاس بسیار خوبی هم باشند بیسواد هستند. این که عدهای امروز چیزی به نام هوش مصنوعی را شناختهاند و از بودن آن تعجب میکنند بهخاطر این است که خودشان از آن بیخبر بودند و سواد آن را نداشتند وگرنه از چند سال پیش استفاده از هوش مصنوعی در حوزههای مختلف آغاز شده است.
ارسونی ادامه داد: عکاسی که بخواهد از هوش مصنوعی برای تولید عکس استفاده کند باید فرامین را خوب بلد باشد. این فرامین چیز عجیبی نیستند اما شخص باید بلد باشد یک روایت ساده را تعریف کند و قصه بگوید. تفاوت عکاس با سایر افراد در نگاه اوست و اینجا هم باید درست ببیند و بتواند آنچه را که دیده به واژه تبدیل کند و بهعنوان دستور به هوش مصنوعی انتقال بدهد. اما کار هوش مصنوعی نمیتواند جایگزین عکس باشد و عکاس باید این تصویر را فقط بهعنوان اتود اولیه برای کارش در نظر بگیرد.
او با اشاره به موضوع کپی رایت گفت: هوش مصنوعی برای تولید عکس نیاز به این دارد که عکسهای زیادی به او داده شود. اما بسیاری از عکسهای خوب دنیا دارای کپی رایت هستند و در پایگاههای داده اطلاعات هوش مصنوعی ثبت نمیشوند. بنابراین منابع تصویری این برنامهها قوی نیست و عکاس نمیتواند انتظار داشته باشد بر اساس فرامینی که به ابزار داده است یک عکس عالی تحویل بگیرد.
در ادامه مهرآرا این سؤال را مطرح کرد که این تکنولوژی واقعاً برای عکاسی لازم است یا معرفی آن بیشتر جنبهی تبلیغاتی و تجاری دارد. اسلامی در پاسخ گفت: در بازهی زمانی کوتاهی ما مقدار بسیار زیادی عکس و فیلم میبینیم که توسط هوش مصنوعی تولید شدهاند. هرچند ابتدا برایمان جذابیت دارد اما این ابزار خیلی زود برای ما ملالآور خواهد شد، چون بسیار زیاد در دسترس قرار میگیرد. در دسترس قرار گرفتن ابزارهای هوش مصنوعی نیز به دلیل مسائل اقتصادی و درآمدی است که باید تولید کند. در واقع وقتی از هوش مصنوعی استفاده میکنید ممکن است لذت ببرید اما در حقیقت در حال کمک به تولیدکننده آن هستید تا محصول خود را توسعه دهد و اقتصاد خود را رشد دهد.
اسلامی ادامه داد: این که هوش مصنوعی چه کار خواهد کرد را در آینده خواهیم دید اما اینکه ما در نسبت با آن چه باید بکنیم را کسی به عکاس نمیگوید. عکاس میتواند در این مسیر متخصص شود تا با ابزارهای هوش مصنوعی خوب کار کند. در حال حاضر ابزارهای هوش مصنوعی هیچ منابع و اطلاعاتی از عکسهای ایرانی ندارند و فقط خود ایرانیها میتوانند منابع لازم را در آنها درست کنند تا بعداً بتوانند عکسی با مشخصات ایرانی توسط هوش مصنوعی تولید کنند.
در ادامهی جلسه با مطرح شدن موضوع از بین رفتن واقعیت توسط هوش مصنوعی، اسلامی گفت: برای نسل Z واقعیت با آنچه ما میشناسیم فرق میکند. واقعیت این نسل متاورس است. به نظر من پاسخی که این نسل میدهد با پاسخ ما خیلی متفاوت است و وجه تمایزی میان آنچه ما به آن واقعیت میگوییم و آنچه توسط هوش مصنوعی تولید میشود قائل نیست. هوش مصنوعی ترس ندارد بلکه ابزاری است که قرار است آدمها را در همهی حوزهها توانمند کند. هوش مصنوعی قرار نیست جایگزین کسی شود اما عکاسانی که هوش مصنوعی یاد بگیرند ممکن است جایگزین سایر عکاسانی شوند که از تکنولوژی عقب میمانند.
اسلامی افزود: قرار نیست کسی بهخاطر وجود هوش مصنوعی بیکار شود، چون هوش مصنوعی توانایی محدودی دارد و تا به حال به توانایی مغز انسان حتی نزدیک هم نشده است. البته هوش مصنوعی قدری مفاهیم را تغییر میدهد اما نباید از آن بترسیم و خیلی از حرفهایی که درباره آن زده میشود بیشتر جنبهی تجاری دارد.
ارسونی هم درباره این موضوع گفت: در تشخیص عکس واقعی و مصنوعی، نگرانی اینکه اصالت عکس تشخیص داده شود نیز وجود ندارد، چون خود هوش مصنوعی الان امکانی را فراهم کرده که عکس شما در صورتی که آن را برچسبگذاری درست کرده باشید، هر جایی و در هر زمانی که منتشر شود نام و اطلاعات شما را به همراه خواهد داشت. قطعاً این اتفاق رخ میدهد که هوش مصنوعی همه چیز را فرا بگیرد و این ما هستیم که باید با آن همراه شویم. برای کسی که عکاسی بلد باشد این شروع ماجراست و ابزارها قطعاً مفید خواهد بود.